وکالت‌نامه تام الاختیار
- خانه
- وکالت‌نامه تام الاختیار
وکالت در حقوق، قراردادی است که طی آن یک شخص، دیگری را برای انجام امور خود به عنوان نماینده و نایب انتخاب می‌کند. در میان انواع مختلف وکالت، وکالت تام الاختیار یکی از پرکاربردترین و مهم‌ترین انواع وکالت به شمار می‌آید. در این نوع وکالت، فرد تمامی اختیارات، تعهدات و وظایف قانونی خود را به صورت کامل به شخص دیگری (وکیل) منتقل می‌کند تا به جای او اقدامات لازم را انجام دهد.
بر اساس قانون مدنی و به‌ویژه ماده ۱۰، قراردادهای خصوصی تا زمانی که مخالف قوانین آمره نباشند، معتبر محسوب می‌شوند. به همین دلیل، عقد وکالت تام الاختیار نیز تا جایی که مغایر قانون نباشد، دارای اعتبار کامل است.
برای تنظیم وکالت‌نامه تام الاختیار، معمولاً طرفین باید در قالب یک قرارداد رسمی یا عادی توافق کنند. در صورتی که وکالت‌نامه رسمی تنظیم شود، حضور در دفتر اسناد رسمی همراه با مدارک هویتی، اسناد مالکیت و امضای طرفین الزامی است. این مراحل باعث می‌شود وکالت‌نامه رسمیت یافته و قابلیت استناد در مراجع قانونی داشته باشد.
وکالت یک عقد جایز محسوب می‌شود که طی آن، فردی شخص دیگری را برای انجام امور خود به عنوان نماینده یا نایب تعیین می‌کند. یکی از مهم‌ترین انواع وکالت، وکالت تام الاختیار است. در این نوع وکالت، وکیل برای انجام امور مشخص‌شده نیاز به اجازه جداگانه از موکل ندارد و حدود اختیارات او به صورت مطلق تعیین می‌گردد. به بیان ساده، وکالت تام الاختیار نوعی وکالت مطلق است که تمامی امور مالی و غیرمالی موکل را شامل می‌شود.
وکالت‌نامه تام الاختیار می‌تواند به صورت عادی یا رسمی تنظیم شود. همچنین این نوع وکالت ممکن است به شکل ساده یا بلاعزل باشد. در حالت ساده، موکل هر زمان بخواهد می‌تواند وکیل را عزل کند؛ اما در وکالت بلاعزل، این امکان وجود ندارد و تنها تحت شرایط قانونی خاص، عقد وکالت منفسخ می‌شود.
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که برخلاف تصور بسیاری از افراد، حتی در وکالت تام الاختیار نیز لازم است حدود اختیارات وکیل در وکالت‌نامه به‌طور دقیق مشخص گردد. علاوه بر این، مدت وکالت نیز می‌تواند محدود یا نامحدود تعیین شود. از نظر اعتبار، وکالت‌نامه رسمی نسبت به وکالت‌نامه عادی قدرت و ارزش بیشتری دارد و در مراجع قانونی قابلیت استناد بالاتری خواهد داشت.
وکالت تام الاختیار در امور مختلفی تنظیم می‌شود؛ از جمله: وکالت در طلاق، وکالت در فروش ملک، وکالت در ارث، وکالت در ازدواج و همچنین وکالت پدر به فرزند. برای مثال، در وکالت ازدواج، ولی (پدر) اختیار دارد شخص ثالثی را وکیل کند تا دختر او را با هر فردی که صلاح بداند و با هر میزان مهر و صداقی به عقد ازدواج درآورد. یا در حالت دیگر، پدر به دلیل کهولت سن یا ناتوانی، فرزند خود را به عنوان نماینده تام الاختیار در امور مالی و اداری انتخاب می‌کند.
در پایان لازم است یادآوری شود که وکالت تام الاختیار با وکالت بلاعزل یکسان نیست. تفاوت این دو در آن است که وکالت تام الاختیار وکالتی مطلق و جامع است که می‌تواند به صورت ساده یا بلاعزل تنظیم شود. اما وکالت بلاعزل ممکن است محدود یا مطلق باشد و ویژگی اصلی آن، عدم امکان عزل وکیل توسط موکل است.
شخصی که وکالت تام الاختیار را اعطا می‌کند باید عاقل، بالغ و محجور نباشد تا بتواند تصمیمات حقوقی معتبر اتخاذ کند. در غیر این صورت، قرارداد وکالت اعتبار قانونی نخواهد داشت.
وکیل نیز همانند موکل باید از عقل و بلوغ کافی برخوردار بوده و مسئولیت وکالت را به‌صورت رسمی بپذیرد. بدون قبول وکالت از طرف وکیل، این قرارداد از نظر حقوقی معتبر محسوب نمی‌شود.
اموری که به وکیل واگذار می‌شود باید قابل انجام توسط خود موکل باشند. به عبارت دیگر، شخص نمی‌تواند برای کارهایی که خود از نظر قانونی حق انجام آن‌ها را ندارد، وکالت تام الاختیار بدهد.
یکی از ارکان اصلی در قرارداد وکالت تام الاختیار وجود قصد و رضایت واقعی طرفین است. هر دو باید با میل و نیت مشخص و بدون هیچ‌گونه اجبار یا فشار، اقدام به تنظیم قرارداد کنند.
موضوع قرارداد وکالت باید قانونی، مشروع و دقیقاً مشخص شده باشد. بنابراین اعطای وکالت برای امور غیرقانونی یا مبهم، از نظر حقوقی هیچ‌گونه اعتباری نخواهد داشت.
وکالت‌نامه تام الاختیار در ملک، قراردادی است که طی آن مالک به وکیل اجازه می‌دهد تمام امور مربوط به ملک از جمله انتقال سند، دریافت ثمن، اداره و فروش ملک را به نمایندگی از او انجام دهد. این نوع وکالت معمولاً زمانی استفاده می‌شود که ملک در شرایط فعلی آماده انتقال رسمی نیست و فروشنده اختیار کامل را به خریدار یا شخص ثالث واگذار می‌کند.
اگرچه این وکالت به صورت تام الاختیار است، اما در حالت عادی امکان عزل وکیل توسط موکل وجود دارد. تنها در صورتی که وکالت‌نامه به شکل بلاعزل تنظیم شود، موکل حق عزل وکیل را نخواهد داشت. با این حال، باید توجه داشت که حتی در وکالت بلاعزل نیز اگر موکل شخصاً اقدام به فروش ملک کند، وکالت از بین می‌رود. همچنین فوت یا جنون هر یک از طرفین موجب پایان یافتن وکالت خواهد شد.
نمونه‌ای از این نوع وکالت‌نامه به صورت رسمی تنظیم می‌شود و در آن مشخصات کامل موکل و وکیل، موضوع وکالت (انتقال یا فروش ملک)، حدود اختیارات وکیل و حق او در امضاء و انجام معاملات به‌طور دقیق ذکر می‌شود. در چنین حالتی، تمامی اقدامات وکیل همانند اقدام موکل دارای اعتبار قانونی خواهد بود.
وکالت‌نامه تام الاختیار از ارث زمانی کاربرد دارد که وراث، یکی از اعضای خانواده یا شخصی دیگر را به عنوان نماینده خود انتخاب می‌کنند تا امور مربوط به ارث و تقسیم ترکه را انجام دهد. در این حالت، وکیل اختیار دارد اقدامات لازم مانند دریافت گواهی انحصار وراثت، تقسیم اموال، فروش یا انتقال دارایی‌های متوفی را انجام دهد.
البته اگر وکیل برخلاف منافع وراث عمل کرده و اموال را به زیان دیگران منتقل کند، سایر وراث حق دارند برای دریافت سهم‌الارث خود علیه وکیل یا شخصی که مال به او منتقل شده شکایت کنند.
وکالت تام الاختیار از ارث در حالت عادی قابل عزل و استعفا است، اما اگر به صورت بلاعزل تنظیم شود، امکان برکناری وکیل وجود نخواهد داشت. با این حال، پس از اتمام کارهای مربوط به ارث و انجام موضوع وکالت، این نوع وکالت به‌طور خودکار منقضی می‌شود.
برای تنظیم این نوع وکالت‌نامه، مدارک زیر لازم است:
وکالت از نظر حقوقی یک عقد جایز و اذنی محسوب می‌شود. به همین دلیل، با فوت هر یک از طرفین (چه وکیل و چه موکل)، وکالت به صورت خودکار منفسخ خواهد شد. این قاعده شامل همه انواع وکالت، اعم از وکالت‌نامه تام الاختیار ساده یا وکالت‌نامه بلاعزل می‌شود.
بنابراین، پس از فوت موکل یا وکیل، وکالت‌نامه تام الاختیار دیگر اعتباری نخواهد داشت و وکیل نمی‌تواند مستقلاً معامله یا اقدامی انجام دهد. هرگونه اقدام یا معامله بعد از فوت موکل تنها در صورتی معتبر است که وراث آن را تأیید و اجازه دهند.
به بیان ساده، وکالت تام الاختیار بعد از مرگ بلااثر می‌شود و ادامه امور مربوط به دارایی‌ها و اموال موکل باید توسط وراث یا نماینده قانونی آن‌ها پیگیری گردد.
یکی از پرسش‌های متداول این است که آیا وکالت تام الاختیار پس از فوت موکل همچنان معتبر است یا خیر. همانطور که گفته شد، وکالت با مرگ منفسخ می‌شود و هیچ اعتباری بعد از فوت موکل ندارد.
در مقابل، وصیت‌نامه سندی است که فرد پیش از مرگ خود تنظیم می‌کند و بر اساس آن، تکلیف بخشی از اموال و دارایی‌هایش پس از فوت مشخص می‌شود. وصیت‌نامه برخلاف وکالت، حتی بعد از مرگ موکل نیز معتبر و قابل اجراست (البته در حدود یک‌سوم اموال مگر با اجازه وراث).
به طور خلاصه:
بنابراین اگر هدف فرد این باشد که بعد از فوت نیز امور مربوط به اموال و دارایی‌ها به شکل مشخصی انجام شود، باید به جای وکالت‌نامه، اقدام به تنظیم وصیت‌نامه رسمی نماید.
وکالت از نظر قانون، یک عقد جایز است؛ یعنی طرفین می‌توانند هر زمان بخواهند آن را برهم بزنند. بنابراین در حالت عادی، موکل می‌تواند وکیل را عزل کند و وکیل نیز حق استعفا دارد. اما اگر وکالت‌نامه به صورت بلاعزل تنظیم شده باشد، برهم زدن آن تنها در شرایط خاص و با استناد به قوانین امکان‌پذیر است.
بر اساس ماده ۶۷۹ قانون مدنی، موکل می‌تواند هر زمان وکیل خود را عزل کند مگر اینکه در قرارداد، حق عزل را از خود ساقط کرده باشد. همچنین وکیل هم می‌تواند هر زمان که بخواهد استعفا دهد.
علاوه بر این، حتی در وکالت‌نامه‌های بلاعزل نیز شرایطی وجود دارد که باعث انفساخ وکالت می‌شود. مهم‌ترین این موارد عبارتند از:
در نتیجه، ابطال وکالت‌نامه تام الاختیار در اغلب موارد ساده است، اما در وکالت‌های بلاعزل نیازمند شرایط خاص و مستندات قانونی خواهد بود.
از آنجا که تمامی ادارات و مراجع رسمی تنها وکالت‌نامه‌های تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی را معتبر می‌دانند، برای اعطای وکالت تام الاختیار لازم است افراد به دفترخانه مراجعه کنند. در این فرایند، پس از ارائه مدارک شناسایی و پرداخت هزینه‌های قانونی، وکالت‌نامه رسمی تنظیم و صادر خواهد شد.
از همین رو، در این بخش از مقاله با توجه به تعرفه حق التحریر دفاتر اسناد رسمی که هر سال تغییر می‌کند، به بررسی هزینه وکالت‌نامه تام الاختیار در سال ۱۴۰۴ پرداخته‌ایم.
در رابطه با هزینه وکالت‌نامه تام الاختیار ۱۴۰۴ باید گفت:
همچنین، حق‌الزحمه وکیل در وکالت تام الاختیار موضوعی جدا از هزینه دفترخانه بوده و کاملاً به توافق میان وکیل و موکل بستگی دارد.
همانطور که اعطای وکالت‌هایی مانند خرید و فروش خودرو یا تعویض پلاک نیازمند مدارک مشخص و پرداخت هزینه است، برای تنظیم قرارداد وکالت تام الاختیار نیز وجود مدارک الزامی بوده و طرفین باید این مدارک را در اختیار داشته باشند تا دفترخانه بتواند اقدام به صدور وکالت‌نامه نماید.
اولین و مهم‌ترین مدرک برای اعطای وکالت تام الاختیار، مدارک شناسایی فردی است که قصد دارد این نوع وکالت را به دیگری واگذار کند.
شخصی که وکالت تام الاختیار را قبول می‌کند نیز باید مدارک هویتی معتبر خود را به دفترخانه ارائه دهد.
در صورتی که موکل قصد داشته باشد در موضوعاتی مانند طلاق، وکالت تام الاختیار به وکیل بدهد، ارائه سند ازدواج الزامی خواهد بود.
چنانچه موضوع وکالت مربوط به فروش یا انتقال اموالی مانند ملک یا خودرو باشد، ارائه مدارک مثبت مالکیت از سوی موکل ضروری است.
علاوه بر این موارد، یکی از پرسش‌های متداول در خصوص وکالت تام الاختیار آن است که آیا شخص می‌تواند برای بعد از مرگ خود نیز چنین وکالتی به دیگری اعطا کند یا خیر؟ پاسخ به این پرسش نیازمند بررسی‌های حقوقی دقیق است که توصیه می‌شود برای آگاهی بیشتر، از مشاوره وکلای متخصص استفاده کنید.
شما می‌توانید برای دریافت راهنمایی کامل درباره مدارک و شرایط وکالت تام الاختیار با وکلای ایران تماس بگیرید و از طریق شماره 09123456789 پیگیر پرونده‌های خود باشید.
همانطور که امکان اعطای وکالت به صورت تام الاختیار وجود دارد، می‌توان آن را به شکل بلاعزل نیز تنظیم کرد. به همین دلیل در این بخش، به بررسی تفاوت این دو نوع وکالت پرداخته و به پرسش مهم «تفاوت وکالت بلاعزل با وکالت تام الاختیار چیست؟» پاسخ داده‌ایم.
وکالت یک عقد جایز است؛ به این معنا که با فوت، جنون یا سفه هر یک از طرفین، منفسخ می‌شود و دیگر اعتباری ندارد. همچنین، هر یک از طرفین در حالت عادی حق دارند هر زمان که بخواهند، عقد وکالت را فسخ کنند. در وکالت بلاعزل، موکل اختیار عزل وکیل را از خود سلب می‌کند؛ بنابراین دیگر به راحتی نمی‌تواند وکیل را برکنار کند، مگر در شرایطی که وکیل برخلاف مصلحت موکل عمل کند یا از اختیاراتش سوءاستفاده نماید و این موضوع در دادگاه ثابت شود.
تفاوت اصلی میان وکالت تام الاختیار و وکالت بلاعزل در همین نکته نهفته است:
پس از آنکه توضیح دادیم وکالت تام الاختیار چیست و چه تفاوتی با وکالت بلاعزل دارد، در این بخش از مقاله به پرسش مهم «وکالت تام الاختیار چگونه باطل می‌شود؟» پاسخ می‌دهیم و شرایط فسخ یا ابطال این نوع وکالت را بررسی می‌کنیم.
ابطال وکالت تام الاختیار می‌تواند به دلایل مختلفی صورت گیرد، از جمله:
با این حال، اگر وکالت به صورت بلاعزل تنظیم شده باشد، امکان برهم زدن یک‌طرفه آن برای موکل وجود ندارد. در چنین حالتی، تنها در صورتی می‌توان وکالت را فسخ کرد که:
نکته مهم اینکه حتی در وکالت‌های بلاعزل نیز، عقد وکالت با فوت یا جنون هر یک از طرفین از بین می‌رود و دیگر اعتباری ندارد.
وکالت‌نامه تام الاختیار بسته به موضوع و هدفی که برای آن تنظیم می‌شود، دارای انواع مختلفی است. این نوع وکالت به دلیل اختیارات گسترده‌ای که در اختیار وکیل قرار می‌دهد، در حوزه‌های گوناگون کاربرد دارد. مهم‌ترین و پرکاربردترین انواع وکالت‌نامه تام الاختیار عبارت‌اند از:
وکالت تام الاختیار، یکی از مهم‌ترین انواع وکالت است که در آن، وکیل اختیار انجام تمامی امور مربوط به موضوع وکالت را دارد و برای اقدامات خود نیازی به اجازه مجدد موکل نخواهد داشت. این نوع وکالت‌نامه می‌تواند به دو صورت ساده یا بلاعزل تنظیم شود.
در وکالت ساده، موکل هر زمان بخواهد، امکان عزل وکیل را دارد. اما در وکالت بلاعزل، چنین حقی از موکل سلب شده و فسخ قرارداد صرفاً در شرایط خاصی مانند فوت، جنون یا اثبات سوء استفاده وکیل از اختیاراتش امکان‌پذیر است.
بنابراین، هنگام تنظیم وکالت تام الاختیار، آگاهی از نوع وکالت و پیامدهای حقوقی آن، امری ضروری است تا از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود.
وکالت تام الاختیار قراردادی است که در آن موکل کلیه اختیارات مرتبط با موضوع مشخصی را مانند امور مالی، اداری، ملکی یا قانونی—بدون نیاز به اجازه مجدد، به وکیل منتقل می‌کند. این نوع وکالت معمولاً در فروش ملک، تقسیم ارث، طلاق، مدیریت اموال و سایر موارد کاربرد دارد.
مطابق ماده ۱۰ قانون مدنی، قراردادهای خصوصی (از جمله وکالت) تا زمانی که مخالف قوانین آمره نباشند، معتبرند. بنابراین تا زمانی که اعتبار زمانی مشخص نشده یا شرایط قانونی پایان نیافته، وکالت معتبر است.
خیر. وکالت، عقدی جایز است و با فوت یا جنون یکی از طرفین (موکل یا وکیل)، حتی اگر بلاعزل باشد، منفسخ می‌شود و دیگر اعتبار ندارد.
وکالت تام الاختیار (ساده): موکل در هر زمان بدون نیاز به دلیل خاص می‌تواند وکیل را عزل کند. وکالت بلاعزل: موکل حق عزل وکیل را ساقط کرده و به‌راحتی نمی‌تواند وکالت را فسخ کند؛ مگر در موارد خاص مانند سوء استفاده یا توافق طرفین.
اعلام اراده موکل یا استعفای وکیل وقوع شرط فسخ طبیعی: فوت، جنون یا حجر یکی از طرفین، یا از بین رفتن موضوع وکالت در مورد وکالت بلاعزل، تنها در صورت اثبات سوء استفاده وکیل یا توافق مشترک طرفین قابل ابطال است.
این نوع وکالت در حوزه‌های متنوعی کاربرد دارد، از جمله: امور مالی و بانکی (مثلاً مدیریت حساب، دریافت تسهیلات) معاملات ملک (خرید، فروش، انتقال سند) تقسیم ارث و امور موروثی امور حقوقی و قضایی
برای تنظیم این وکالت‌نامه، معمولاً مدارک زیر لازم‌اند: کارت ملی و شناسنامه موکل و وکیل مدارک موضوع وکالت (ماننده سند ملک، مدارک مالی یا بانکی در صورت نیاز) حتی اگر مورد خاصی باشد، می‌توان مدارک تکمیلی را نیز به دفترخانه ارائه داد.
خیر. اگر وکالت فسخ نشده باشد، بعد از فوت موکل یا وکیل، اعتبار وکالت از بین می‌رود؛ بنابراین وراث باید برای ادامه امور شخصاً اقدام یا وکالت جدیدی تنظیم کنند.
