شرایط گرفتن حضانت فرزند چیست؟ | وکلای ایران - 11 آبان 1404
- خانه
- شرایط گرفتن حضانت فرزند چیست؟ | وکلای ایران - 11 آبان 1404
این مقاله به طور کامل به موضوع حضانت فرزند می‌پردازد و شامل شرایط گرفتن حضانت، انواع حضانت، قوانین پس از طلاق، مراحل قانونی، مدارک لازم، حق ملاقات والد غیرحضانت‌دار و نکات مهم سلب حضانت است. با مطالعه این راهنمای جامع، والدین می‌توانند اطلاعات دقیق و کاربردی درباره حقوق و مسئولیت‌های خود در سرپرستی و نگهداری کودک به دست آورند.
حضانت فرزند، به معنای نگهداری، تربیت و مراقبت از کودک توسط والدین یا فردی است که از سوی قانون مجاز به این کار شناخته میشود. از آنجا که حضانت یکی از مهم‌ترین حقوق و تکالیف والدین در برابر فرزند است، قانونگذار برای آن شرایطی را تعیین کرده تا از سلامت جسمی، روانی و اخلاقی کودک اطمینان حاصل شود. شرایط حضانت فرزند به ویژگی‌هایی گفته میشود که باید در شخص مسئول حضانت (اعم از پدر یا مادر) وجود داشته باشد تا بتواند به‌درستی از عهده نگهداری و تربیت طفل برآید. عقل، بلوغ، اسلام و توانایی عملی از جمله مهم‌ترین این شرایط هستند. به بیان دیگر، تنها والدینی می‌توانند مسئولیت حضانت را بر عهده گیرند که از شایستگی و صلاحیت لازم برخوردار باشند. قانون مدنی ایران با پیروی از فقه اسلامی، این شرایط را به‌طور دقیق مشخص کرده است. در نتیجه، در صورتی که این ویژگی‌ها در یکی از والدین وجود نداشته باشد، حضانت فرزند به او واگذار نمیشود و دادگاه، تصمیم مقتضی را بر اساس مصلحت طفل اتخاذ خواهد کرد. اگر مادر قصد داشته باشد حضانت فرزند خود را چه به صورت موقت و چه دائمی دریافت کند، لازم است تمام شرایط قانونی را دارا باشد. در غیر این صورت، امکان صدور حکم حضانت برای او وجود ندارد.
در این مقاله از وبسایت وکلای ایران، به بررسی کامل شرایط حضانت فرزند، انواع حضانت، قوانین مرتبط و شرایط گرفتن حضانت توسط مادر می‌پردازیم. همچنین، مفهوم کفالت فرزند و تفاوت آن با حضانت را توضیح خواهیم داد تا درک جامع‌تری از این موضوع حقوقی داشته باشید.
برای پاسخ به این پرسش که شرایط حضانت فرزند چیست و قوانین مربوط به سرپرستی کودک چه میگوید، ابتدا باید بدانیم که «حضانت» به معنای نگهداری و تربیت فرزند است و با «ولایت» تفاوت دارد.
در ازدواج، پدر و مادر بهصورت مشترک مسئول حضانت فرزند هستند و موظف‌اند از او مراقبت و حمایت کنند.
اما در صورتی که والدین از یکدیگر جدا شوند، قانون تکلیف را مشخص کرده است:
تا هفت‌سالگی (بدون توجه به جنسیت کودک)، حضانت با مادر است و پس از آن تا زمان بلوغ شرعی، حضانت بر عهده پدر قرار میگیرد. البته در صورت بروز اختلاف، دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت طفل تصمیم نهایی را اتخاذ میکند.
قانونگذار برای واگذاری حضانت، شرایط خاصی در نظر گرفته است و در صورت نبود این شرایط، دادگاه میتواند حضانت را از فرد سلب کند. در ادامه، مهم‌ترین شرایط حضانت فرزند را طبق قانون مدنی ایران بررسی می‌کنیم:
منظور از بلوغ در حضانت، خروج از حالت صغیر بودن و رسیدن به مرحله‌ای است که شخص توان تشخیص خوب و بد را دارد. طبق قانون، بلوغ شرعی دختران ۹ سال قمری و پسران ۱۵ سال قمری است. پس از بلوغ، فرد اهلیت لازم برای تصمیم‌گیری در امور شخصی و مالی خود را پیدا میکند. البته برخی نهادها مانند بانک‌ها، سن ۱۸ سال را برای دخالت در امور مالی در نظر می‌گیرند.
یکی از پایه‌های اصلی حضانت، سلامت عقلانی است. به بیان ساده، کسی که از قوای عقل سالم برخوردار نباشد (مثلاً دچار جنون یا اختلالات شدید روانی باشد) صلاحیت نگهداری و تربیت کودک را ندارد. بنابراین، عقل از مهم‌ترین شرایط حضانت فرزند محسوب میشود.
توانایی عملی یعنی داشتن شرایط لازم برای انجام وظایف روزمره حضانت. فردی که حضانت به او واگذار میشود باید از لحاظ جسمی، روحی و روانی در سلامت کامل باشد تا بتواند نیازهای کودک را تأمین و از او مراقبت کند. در صورت ناتوانی عملی، دادگاه میتواند حضانت را به شخص دیگری بسپارد.
بر اساس ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی، در صورتی که به دلیل بی‌مبالاتی یا انحطاط اخلاقیِ فردِ دارای حضانت، سلامت جسمی یا تربیت اخلاقی کودک در خطر باشد، دادگاه میتواند حضانت را از او سلب کند. بنابراین، شایستگی اخلاقی یکی از مهم‌ترین معیارهای دادگاه در تعیین صلاحیت والدین است و رفتارهایی مانند اعتیاد، فساد اخلاقی یا سوءرفتار، میتواند موجب سلب حضانت شود.
در قانون مدنی به‌طور صریح به شرط اسلام اشاره نشده است، اما با توجه به فقه اسلامی و ماده ۱۱۹۲ قانون مدنی (در مورد وصی)، میتوان نتیجه گرفت که در مورد کودک مسلمان، حضانت باید توسط والدین مسلمان انجام شود.
اگر یکی از والدین از دین اسلام خارج شود، ممکن است دادگاه به دلیل تعارض با مصلحت طفل مسلمان، حضانت را از او سلب کند.
چنانچه پدر یا مادر مبتلا به بیماری‌های واگیر خطرناک (مانند سل یا بیماری‌های مشابه) باشند و احتمال سرایت آن به فرزند وجود داشته باشد، دادگاه میتواند تا زمان بهبودی کامل، حضانت را موقتاً از او سلب کند. علت این موضوع، حفظ سلامت جسمی و جانی کودک طبق اصول حمایت از مصلحت طفل است.
طبق ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی، مادر تا زمانی حق حضانت فرزند را دارد که ازدواج مجدد نکرده باشد.
با این حال، در عمل، دادگاه‌ها مصلحت طفل را معیار اصلی می‌دانند و ممکن است حتی پس از ازدواج مادر، حضانت را همچنان به او بسپارند؛ به‌ویژه اگر ثابت شود که همسر جدید مادر فردی صالح است و زندگی کودک با او به نفع طفل خواهد بود.
در پاسخ به این سؤال که شرایط حضانت فرزند چیست باید گفت: حضانت زمانی به یکی از والدین یا شخصی دیگر سپرده میشود که دارای عقل، بلوغ، توانایی عملی، شایستگی اخلاقی، سلامت جسمی، دین اسلام (در مورد فرزند مسلمان) و در برخی موارد، تجرد مادر باشد.
در هر حال، مصلحت طفل معیار نهایی تصمیم‌گیری دادگاه است و حتی در صورت وجود همه شرایط، اگر قاضی تشخیص دهد زندگی کودک با یکی از والدین به ضرر اوست، حضانت به دیگری واگذار خواهد شد.
در پاسخ به این سؤال که انواع حضانت فرزند چیست، باید گفت که حضانت در قوانین ایران به‌طور کلی به دو نوع حضانت دائم و حضانت موقت تقسیم میشود. هر یک از این دو نوع حضانت، شرایط و آثار حقوقی خاص خود را دارند که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
حضانت دائم به حالتی گفته میشود که نگهداری و تربیت کودک به موجب قانون، توافق والدین یا حکم قطعی دادگاه، به یکی از والدین یا شخص معینی واگذار میشود. در حضانت دائم، شخصی که مسئول حضانت است، تا زمانی که شرایط قانونی حضانت (مانند عقل، شایستگی اخلاقی، توانایی عملی و... ) را دارا باشد، حق نگهداری از کودک را دارد. اما چنانچه در طول زمان، یکی از شرایط حضانت از بین برود مثلاً والد مبتلا به بیماری خطرناک شود، صلاحیت اخلاقی خود را از دست دهد یا مصلحت طفل به خطر بیفتد دادگاه میتواند حضانت دائم را سلب کرده و آن را به فرد دیگری واگذار کند. بنابراین، حضانت دائم اگرچه عنوان «دائم» دارد، اما مشروط به حفظ صلاحیت و رعایت مصلحت فرزند است.
حضانت موقت زمانی مطرح میشود که والدین یا افراد دارای حق حضانت، در خصوص نگهداری کودک دچار اختلاف شده باشند و پرونده حضانت در دادگاه در حال رسیدگی باشد. در این شرایط، برای جلوگیری از آسیب به کودک و حفظ آرامش او، دادگاه با صدور دستور موقت، حضانت را برای مدت مشخصی به یکی از والدین یا بستگان نزدیک (مثلاً پدربزرگ یا مادربزرگ) واگذار میکند. این تصمیم موقتی است و تا زمان صدور حکم نهایی ادامه دارد. پس از بررسی کامل شرایط و احراز مصلحت طفل، دادگاه حضانت دائم را تعیین میکند.
تفاوت اصلی این دو نوع حضانت در مدت زمان و قطعیت حکم است. در حالی که حضانت دائم بر اساس رأی نهایی دادگاه یا توافق والدین تعیین میشود، حضانت موقت تنها برای دوره‌ای محدود و به منظور جلوگیری از آسیب به کودک صادر می‌گردد. با این حال، در هر دو حالت، ملاک نهایی تصمیم دادگاه مصلحت طفل است.
برای آشنایی با قوانین گرفتن حضانت بچه باید به دو ماده مهم از قوانین ایران توجه کرد: ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی و ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده. این دو ماده، پایه و اساس تصمیم‌گیری در خصوص حضانت فرزند را مشخص می‌کنند و معیارهای قانونی قاضی را برای صدور حکم حضانت تعیین می‌نمایند.
طبق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، حضانت فرزندان تا سن هفت‌سالگی با مادر است، فارغ از اینکه کودک دختر باشد یا پسر. پس از هفت سالگی، حضانت تا زمان بلوغ شرعی به پدر واگذار میشود؛ یعنی دختران تا سن ۹ سال تمام قمری و پسران تا ۱۵ سال تمام قمری تحت حضانت پدر قرار می‌گیرند. با این حال، قانونگذار در انتهای این ماده تصریح میکند که در صورت بروز اختلاف میان والدین یا وجود شرایط خاص، مصلحت طفل ملاک تصمیم‌گیری نهایی دادگاه خواهد بود. به عبارت دیگر، اگر دادگاه تشخیص دهد که زندگی کودک با مادر پس از هفت سالگی به نفع اوست، میتواند حضانت را همچنان به مادر واگذار کند.
در ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده نیز به صراحت بیان شده است که قاضی موظف است در تمام تصمیمات مربوط به حضانت، مصلحت فرزند را در اولویت قرار دهد. بر اساس این اصل، حتی اگر مادر پس از طلاق ازدواج مجدد کرده باشد، اما دادگاه تشخیص دهد که زندگی کودک در کنار او به صلاح فرزند است، حضانت از او سلب نمیشود. این ماده نشان میدهد که در حقوق ایران، مصلحت طفل بالاتر از هر شرط و امتیاز قانونی دیگر قرار دارد و هدف نهایی قانونگذار، حفظ امنیت و آرامش روانی کودک است.
یکی از پرسش‌های مهم و پرتکرار در دعاوی خانوادگی این است که شرایط گرفتن حضانت فرزند توسط مادر چیست و قانون در این زمینه چه مقرراتی را تعیین کرده است. برای پاسخ به این سؤال، باید به مواد ۱۱۷۰ و ۱۱۷۳ قانون مدنی و همچنین ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده مراجعه کنیم.
بر اساس ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی، مادر در صورتی حق حضانت فرزند را دارد که مجنون نباشد و ازدواج مجدد نکرده باشد. در گذشته، ازدواج مجدد مادر به‌طور خودکار موجب سلب حضانت می‌شد، اما با تصویب قانون حمایت خانواده و تفسیر جدید از مصلحت طفل، این موضوع تغییر کرده است. طبق ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده، اگر مادر پس از طلاق ازدواج کند اما دادگاه تشخیص دهد که زندگی کودک در کنار او به نفع طفل است، حضانت از مادر سلب نخواهد شد. بنابراین، معیار اصلی برای قاضی در تعیین حضانت، مصلحت فرزند است، نه صرف ازدواج مجدد مادر.
ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی به شرایط اخلاقی و رفتاری مادر اشاره دارد. بر اساس این ماده، اگر در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی مادر، سلامت جسمی یا تربیت اخلاقی طفل به خطر بیفتد، دادگاه میتواند حضانت را از او سلب کند. بنابراین، مادر زمانی میتواند حضانت فرزندش را بر عهده بگیرد یا حفظ کند که دارای ویژگی‌های زیر باشد:
از سلامت روانی برخوردار باشد و دچار جنون یا بیماری شدید روانی نباشد.
دچار فساد یا انحطاط اخلاقی نباشد.
نسبت به فرزند خود خشونت شدید یا رفتارهای آزاردهنده نداشته باشد.
محیطی امن، سالم و آرام برای رشد کودک فراهم کند.
نکته مهم درباره مصلحت طفل: مطابق ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده، مصلحت فرزند همواره مهم‌ترین معیار در تصمیم‌گیری درباره حضانت است. بنابراین، حتی اگر مادر یکی از شرایط ظاهری حضانت را نداشته باشد، اما دادگاه تشخیص دهد که زندگی کودک در کنار او بهتر است، ممکن است حضانت همچنان به مادر واگذار شود.
کفالت فرزند به معنای سرپرستی، نگهداری و اداره امور مالی و غیرمالی کودک است و با مفهوم "کفالت" در ماده ۷۳۴ قانون مدنی متفاوت می‌باشد. در واقع، کفالت فرزند در معنای عرفی و حقوق خانواده، همان حضانت و سرپرستی فرزند محسوب میشود.
در قانون مدنی، ماده ۷۳۴ بیان میکند:
«کفالت، عقدی است که به موجب آن، احد طرفین در مقابل طرف دیگر، احضار شخص ثالثی را تعهد میکند. متعهد را کفیل، شخص ثالث را مکفول و طرف دیگر را مکفول‌له می‌گویند.»
بر این اساس، کفیل کسی است که حضور شخص ثالثی را تضمین میکند و باید عاقل، بالغ و رشید باشد. این نوع کفالت، جنبه تعهدی و قراردادی دارد و در دعاوی کیفری یا مدنی، زمانی کاربرد دارد که شخصی ضامن حضور دیگری در مراجع قضایی شود.
اما کفالت فرزند، مفهومی خانوادگی و حمایتی است و به معنای پذیرفتن مسئولیت سرپرستی و نگهداری از فرزند می‌باشد. این کفالت ممکن است از سوی پدر، مادر، یا در صورت نبود آن‌ها، توسط یکی از اقوام یا اشخاصی که صلاحیت سرپرستی دارند انجام شود.
اصطلاح کفالت فرزند، در مباحث سربازی و معافیت از خدمت نظام وظیفه نیز مطرح میشود. در این حالت، مقصود از کفالت، این است که فرزند، سرپرستی و اداره امور زندگی والدین خود (معمولاً مادر یا پدر) را بر عهده دارد. در چنین شرایطی، شخص میتواند با ارائه مدارک لازم، برای معافیت کفالت اقدام نماید. به طور خلاصه، کفالت فرزند در معنای اجتماعی و حقوقی آن، ناظر به سرپرستی واقعی و عملی کودک است، نه عقد حقوقی کفالت که در قانون مدنی تعریف شده است.
برای گرفتن حضانت فرزند، قانون مراحلی مشخص کرده است که متقاضی باید آن‌ها را طی کند. این مراحل به شرح زیر هستند:
اولین گام برای درخواست حضانت، ثبت دادخواست در سامانه عدالت الکترونیک به آدرس https://adliran.ir است. در این مرحله، متقاضی باید اطلاعات شخصی، مشخصات کودک و دلایل درخواست حضانت را بهصورت کامل وارد کند.
پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع داده میشود تا قضات متخصص امور خانواده، به آن رسیدگی کنند.
در این مرحله، قاضی پرونده مدارک ارائه‌شده توسط متقاضی را بررسی میکند. همچنین در صورت نیاز، استعلام‌هایی از پزشکی قانونی، مددکار اجتماعی و نیروی انتظامی انجام میشود تا اطمینان حاصل شود که شرایط قانونی و مصلحت کودک رعایت شده است.
پس از بررسی کامل پرونده و مدارک، دادگاه رأی خود را صادر میکند. اگر رأی به نفع متقاضی باشد، حضانت فرزند به او واگذار میشود. در غیر این صورت، دادگاه دلیل رد درخواست را مشخص میکند و در صورت امکان، راهکارهایی برای اصلاح پرونده ارائه میدهد.
پس از صدور رأی قطعی، اگر والد دیگر از تحویل کودک به متقاضی خودداری کند، میتوان از طریق اجرای احکام دادگستری درخواست اجرای حکم نمود. در این مرحله، مأموران قضایی مسئول تحویل کودک به والد دارای حضانت قانونی هستند تا حکم دادگاه به طور کامل اجرا شود. این مراحل تضمین می‌کنند که حق حضانت کودک طبق قانون و با رعایت مصلحت او به فرد واجد شرایط واگذار شود.
در ایران، قانون سرپرستی فرزندان پس از طلاق به والدین اجازه میدهد که در مورد حضانت فرزند خود توافق کنند. در صورتی که طلاق به صورت توافقی انجام شود، زوجین می‌توانند تعیین کنند که حضانت کودک با پدر یا مادر باشد.
اما در مواردی که والدین بر سر حضانت فرزند به توافق نمی‌رسند، سؤال رایج این است: چگونه حضانت فرزندم را بگیرم؟
طبق قانون، حضانت دختر تا سن هفت سالگی با مادر است. پس از هفت سالگی تا رسیدن به سن بلوغ (۹ سال تمام قمری)، حضانت دختر با پدر خواهد بود. پس از ۹ سالگی، دختر به سن حضانت می‌رسد و میتواند خودش تصمیم بگیرد که با کدام یک از والدینش زندگی کند.
در مورد پسران، حضانت تا سن هفت سالگی با مادر است و از هفت سالگی تا ۱۵ سالگی با پدر خواهد بود. پس از ۱۵ سالگی، کودک از سن حضانت خارج شده و میتواند انتخاب کند که با پدر یا مادرش زندگی کند.
بسیاری از والدین تصور می‌کنند که حضانت کودک حق دائمی و بدون قید و شرط آنهاست. اما قانون ایران نگاه دقیق‌تر و واقع‌بینانه‌تری دارد. همانطور که پیش‌تر اشاره شد، معیار اصلی دادگاه در تمام امور حضانت، مصلحت و امنیت کودک است.
هر زمان که رفتار یا شرایط یکی از والدین، سلامت جسمی، روانی یا تربیتی کودک را به خطر بیندازد، دادگاه میتواند حضانت را موقت یا دائم از او سلب کند. این موارد شامل:
سوء مصرف مواد مخدر یا اعتیاد زیان‌آور
انحطاط اخلاقی یا فساد اخلاقی والد
سوءاستفاده جسمی یا روانی از کودک
قرار دادن کودک در محیط‌های ناامن یا پرخطر
حتی موضوع حساس ازدواج مجدد مادر نیز در قانون پیش‌بینی شده است، اما برخلاف تصور عمومی، صرف ازدواج مجدد، به خودی خود باعث سلب حضانت نمیشود و دادگاه تنها در صورت مخالفت با مصلحت طفل میتواند تصمیم به سلب حضانت بگیرد.
قانون به طور مشخص شرایطی را تعیین کرده است که اثبات هرکدام در دادگاه میتواند منجر به سلب حضانت شود. در مقابل، والدین می‌توانند با ارائه مدارک اثبات صلاحیت، رفتار مناسب و شرایط امن برای کودک، از حق حضانت خود دفاع کنند. بنابراین، حتی حضانت دائم نیز مشروط به رعایت مصلحت و امنیت کودک است و هیچگاه مطلق و بدون محدودیت نخواهد بود.
تعیین حضانت فرزند به این معنا نیست که رابطه والد دیگر با کودک پایان یافته است. قانونگذار با توجه به اهمیت حفظ این رابطه، حق ملاقات فرزند را برای والد بدون حضانت پیش‌بینی کرده است.
حق ملاقات، یک امتیاز اختیاری نیست، بلکه حق قانونی والد و کودک است. این حق به والد غیرحضانت‌دار اجازه میدهد تا:
فرزند خود را ملاقات کند
در رشد عاطفی و تربیتی کودک نقش داشته باشد
رابطه عاطفی سالم و مستمر با فرزندش حفظ شود
قانون تعیین کرده است که جزئیات تعداد دفعات، مدت زمان و شرایط دیدار میتواند به دو صورت مشخص شود:
با توافق والدین: والدین می‌توانند زمان و شرایط ملاقات فرزند را به صورت دوستانه و توافقی تعیین کنند.
با حکم دادگاه: در صورتی که والدین به توافق نرسند، دادگاه خانواده شرایط و زمان ملاقات را با رعایت مصلحت طفل تعیین میکند.
حضانت فرزند یکی از مهم‌ترین حقوق و مسئولیت‌های والدین است که قانون ایران با در نظر گرفتن مصلحت و امنیت کودک، شرایط و محدودیت‌های مشخصی برای آن تعیین کرده است. در این مقاله به تفصیل بررسی شد که حضانت چیست، انواع حضانت موقت و دائم، شرایط گرفتن حضانت توسط مادر و پدر، مراحل قانونی درخواست حضانت، مدارک لازم و حق ملاقات والد غیرحضانت‌دار چگونه اعمال میشود. همچنین به قانون جدید حضانت دختر و پسر، حضانت پس از بلوغ، سلب حضانت و خط قرمزهای قانونی پرداخته شد تا والدین با اطلاع کامل از حقوق و تکالیف خود، بتوانند بهترین تصمیم را برای حفظ سلامت، امنیت و رشد کودک بگیرند. با رعایت اصول قانونی و ارائه مدارک کافی، والدین می‌توانند حضانت فرزند را به دست آورده و از طریق دادگاه خانواده از حقوق خود و فرزندشان محافظت کنند. مطالعه دقیق این راهنما، گامی مؤثر برای والدینی است که به دنبال اطلاع دقیق و کاربردی از قوانین حضانت فرزند هستند.
پس از رسیدن دختر به سن قانونی (۱۸ سال تمام)، او خود مختار است و میتواند تصمیم بگیرد با کدام یک از والدین زندگی کند و حق حضانت بر او اعمال نمیشود.
در قانون فعلی ایران، اصول کلی حضانت دختر تا سن ۷ سال با مادر، بعد تا بلوغ با پدر است؛ پس از بلوغ دختر میتواند انتخاب کند با کدام والد زندگی کند. (مطابق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی)
باید اثبات کنی که پدر صلاحیت نگهداری کودک را ندارد (مثلاً به علت سوءرفتار، اعتیاد، بیماری روانی یا نبود توانایی مالی) و دادگاه را مجاب کنی که حضانت به تو واگذار شود.
مادر باید شرایط حضانت را دارا باشد (عقل، سلامت روانی، اخلاق، توانایی عملی) و در دادگاه درخواست دهد و در صورت اثبات صلاحیت، ممکن است حضانت به او داده شود.
حضانت عبارت است از نگهداری، تربیت، مراقبت جسمی، روانی و تأمین نیازهای کودک، چه مالی و چه غیرمالی.
مادر باید عاقل، بالغ، دارای شایستگی اخلاقی، سلامت جسمی و روانی، توانایی عملی و عدم وجود موانع قانونی مانند ازدواج مجدد (در شرایطی) باشد.
خیر، پس از بلوغ دختر (۹ سال تمام قمری) دختر حق انتخاب دارد و حضانت پدر دیگر الزامی نیست.
بله، اگر یکی از والدین نباشد، حضانت به والد باقیمانده یا فرد صلاحیتدار داده میشود.
خودِ ازدواج مجدد مادری به تنهایی باعث سلب حضانت نمیشود؛ دادگاه باید بسنجد که آیا مصلحت کودک با حضور مادر ازدواج کرده وجود دارد یا خیر.
بله؛ اگر شرایط تغییر کند یا مشکلی جدید پیش آید، والد معترض میتواند دادخواست تغییر حضانت دهد.
در بعضی موارد با توافق والدین و تأیید دادگاه، حضانت مشترک ممکن است پذیرفته شود.
والدی که حضانت ندارد، حق ملاقات با فرزند خود را دارد؛ مکانیزم، زمان و شرایط آن یا با توافق والدین تعیین میشود یا دادگاه مشخص میکند.
میتوان با درخواست اجرای حکم ملاقات به دادگاه مراجعه کرد تا قاضی دستور دهد والد وظیفه ملاقات را اجرا کند.
در حالت عادی نیازی نیست چون دختر به سن قانونی رسیده و خودش انتخاب میکند؛ اما اگر اختلاف باشد ممکن است به دادگاه مراجعه شود.
حضانت پسر طبق قانون فعلی تا ۷ سالگی با مادر و بعد تا ۱۵ سال با پدر است، مگر دادگاه حکم خلاف بدهد.
بله، وقتی دادگاه حکم حضانت دائم دهد؛ اما حتی حضانت دائم هم مشروط به حفظ شرایط و مصلحت کودک است و در صورت بروز خطا ممکن است سلب شود.
شناسنامه والدین و فرزند، کارت ملی، حکم طلاق (در صورت طلاق)، استشهادیه محلی، مدارک عدم صلاحیت والد دیگر، مدارک توانایی مالی و سلامت و غیره.
تا سن ۷ سالگی حضانت دختر با مادر است. پس از آن تا بلوغ با پدر خواهد بود مگر دادگاه حکم خلاف دهد.
پس از بلوغ، دختر میتواند انتخاب کند که با کدام والد زندگی کند و حضانت پدر بهصورت الزامی نمیماند.
ندادن نفقه تأثیر مستقیمی بر حضانت ندارد، اما میتواند در دادگاه به عنوان یکی از دلایل نشاندهنده عدم صلاحیت مالی پدر مطرح شود.
